‘Mugarik Gabe’ proiektua, Carvalho Araújo portugaldar arkitektura estudioaren proposamena, EDA Drinks & Wine Campusen Gasteizko eta Biasteriko egoitzak diseinatzeko Basque Culinary Centerrek deitutako nazioarteko arkitektura lehiaketan hautatu dute. Bi espazioak nabarmentzen dira beren berezitasunagatik eta ingurunean eta Basque Culinary Center ekosisteman duten integrazioagatik eta elkarreraginagatik.

 

Aurkeztutako proposamenen kalitatea eta maila altua egiaztatu ondoren, azterketa sakon batek epaimahaia ‘Mugarik Gabe’-ren alde egitera eraman du, EDA Drinks & Wine Campusak ardoaren eta edarien bidez garapen ekonomiko eta soziala bultzatzeko eta lurraldea nazioartean eremu horretako eskualde nabarmen gisa kokatzeko duen zeregina gorpuztuko duten bi diseinu arkitektoniko berezi eskainiz.

 

Paisaia-integrazioaren aldeko apustua egin du, bai hiri-ingurunean, bai landa-ingurunean, eta proposamen arkitektonikoan jarduera-programaren antolaketa, funtzionaltasuna eta malgutasuna nabarmentzen dira, proiektuaren premiekin bat datozenak. Sarbideak konfiguratzea edo eremuak solairuka eta lotura-espazioka banatzea fluxu desberdinak batzeko eta antolatzeko egokitasunari dagokio, eta, aldi berean, gauzatzen diren ekintzen arteko elkarrekintza ahalbidetzen du.

 

MUGARIK GABE

 

‘Mugarik Gabe’ proiektuak beren artean lotura estua duten bi eraikin proposatzen ditu, hartzen duten eremuan hedatzen direnak, mugak ezarri gabe. Bizi diren inguruneak direla eta, bakoitzak bere testuinguruari eta baldintzatzaileei erantzuten die, nahiz eta biak estrategia berarekin jorratu diren: talentua erakartzeko espazioak sortzea, prestakuntza espezializatua eskaintzea eta ezagutza sektorera transferitzera bideratutako ikerketa-ildoak garatzea, nazioarteko proiekzioarekin eta ikuspegi integral batekin.

 

Bi eraikuntzek espazio kolektiboa gailentzen dute, eraikinetan berez sortzen den elementu gisa. Biasteriko proposamena paisaia zabal batean pausatu eta aldarrikatzen da, eta Gasteizkoa, berriz, sortu eta ingurunera zabaltzen da. Estalkiak bere jarrerak definitzen ditu. Jarrera horiek testuingurura egokitzen dira eta identitate bat sortzen dute. Nortasun hori da, hain zuzen ere, proiektuaren funtsa, bai eta "kaleak" eta hiriko edo paisaiako leku publikoen erreferentziak bezalako elementu sozialak sartzea ere.

 

Biasteriko eraikina nabarmentzen da herritarrei irekita dagoelako. Fatxadek barruan egiten den jarduera ikusten uzten dute, eta kanpoko korridoreek eraikinaren ingurua zeharkatzen uzten dute, mahastiz osatutako ingurunea ikusteko.

 

Esku-hartzeak bi solairuko egitura bat sortzen du estalki baten azpian, plataforma berde zabal bat, mahastien erdian pausatzen den kolomadi lirain bati esker zutik mantentzen dena. Solairu batek, kalearen parean, aurreko espaziora sartzeko bidea ematen du, eta beste batek, kota txikiagoan, lekuaren topografia ahal den neurrian errespetatzeko aukera emango dute, ingurunea finkatu eta babestuz, eta kareharriaren harrizko zurian mantu berde gisa integratuz.

 

Egituraketa horrek elkarrekintza-harremana ezartzen du ekoizpen- eta prestakuntza-jardueren artean, bai eta ekintzailetza-inkubagailuetarako espazioaren artean ere. Barrualdean natura modu organikoan integratzen da irmotasunez, eraikina mahastien artean hizkera modernoarekin eroso altxatzen den bezala.

 

Bestalde, estalkia moldatuz, proiektuak gainazal inklinatu bat marraztea lortzen du, kanpoko patio handi bat sortuz. Patio horrek aukera ematen du ekoizpen-eremua sotiltasun apur batekin erakusteko, eta, aldi berean, ibiltzekoa den estalkira sartzeko aukera ematen du.

 

Lorategi-estalki honek berdeguneak jardueretarako eta kontenplaziorako eremuekin nahasten ditu, eta paisaiarako balkoi bihurtzen da, non une sozialak edo kulturalak ikus daitezkeen, zerumugaraino hedatzen diren mahastien ikuspegi panoramikoak aprobetxatuz. Ideia honen helburua da tokiko komunitatearentzako esanahia duen espazio bat sortzea, identitate- eta pertenentzia-sentimendua sustatuz, hura inguratzen duen paisaia errespetatzen duen esku-hartze baten bidez. Estudioak aukeratu du erreferentzia bisual bat sortzea, eta, aldi berean, erreferentzia bat eskualdean, elkargune bat.

 

Gasteizen kasuan, eraikinak paisaiarekiko, testuinguruarekiko eta herritarrekiko errespetu-maila handienak bilatzen ditu. Landare-mantu bat balitz bezala, lurzoru-geruza bat eraikitzen da, ibiltzeko moduko eta izaeraz eta mugakide diren eraikinekiko kontsiderazioz definitutako espazio bat sortzeko, inguruko espazioak hobetuz, jardueraz eta berezko izaeraz hornituz, eta esku-hartzearen ikusizko inpaktua modu organikoan murriztuz. Elkarrizketa sortuko du erantsitako autobus-geltokiarekin, bi eraikinen ikuspegi integratua osatzeko.

 

Bestalde, lurretik altxatzen den fatxadak izaera hiritarragoa du, biratzen da eta Donostia eta Euskal Herriko Boulevard kaleetara azaltzen da. Eraikinak berak definitzen duen espaziorako duen jarrerarekin erabat kontrastean, bi dinamika desberdinekin lotutako bi sarrera eskaintzen ditu: bat formalagoa da, izkina honetako atarira zuzendua, eta bestea informalagoa, zuzenean kanpoaldearekin lotzen duena.

 

Sarrera horietatik abiatuta, konektatutako espazio batzuk multzokatzen dira, lotura fisiko eta bisual handikoak, solairuartea eta -1 solairuaren artean elkartzen direnak. Antolamenduaz baliatzen da altuera handieneko espazioak balorizatzeko. Konexio horiek indartu egiten dira pisuen arteko diagonaleko bisualei esker, zeharkakotasuna eta gardentasuna sortuz ezagutza eta ikusleen arteko harremana errazteko. Gainera, laborategiak ekoizpen-guneetatik edo erabilera anitzeko aretoetatik gertu jartzeak Basque Culinary Center ekosistemaren ezaugarria den "learning by doing" irakaskuntzaren balioa hobetuko du. Era berean, auditorioa zero kotatik -1 solairura jaitsiko da, alde batean ikasteko eta lan egiteko eremu horrekin eta bestean zentzumen-eremuarekin komunikatzeko. Espazio horiek, autonomia izan arren, elkarrekin edo elkarren osagarri moduan erabiltzeko esperientzia baterako artikulatu ahal izango dira.

 

Espazioen arteko harreman fisiko eta bisual horiek zeharkako lotura bat ahalbidetuko dute gizarte-, prestakuntza- eta ekoizpen-arloen artean, eraikinean gertatzen denaren kontzientzia eta pertzepzioa erraztuz, komunikazio-testuinguru ireki bat sortuz.

 

Lorategidun estalkiak, bestalde, kale-mailatik eraikina bere mantuaren azpian hartzeko egiten den berdegunearen hedadura gisa funtzionatuko du, hiriko egitura berdean integratuz, airearen kalitatea hobetzen lagunduz, bero-uhartearen efektua arinduz eta biodibertsitatea erraztuz. Plano inklinatu gisa aurkezten da, non hasten den jakin gabe sortzen dena, iparraldeko fatxadatik eraikinaren irudiaren pertzepzioa desitxuratuz, estalkia hiri-topografiaren zati izan dadin utziz.

 

EDA Drinks & Wine Campusen egoitzak ikasketa aurreratuko lekuak izateaz gain, berrikuntza eta jasangarritasun ikonoak ere izango dira. Energia-eraginkortasunaren oinarri gisa arkitektura bera ezarriz, proiektuak bere elementu pasibo guztiekin lan egiten du, energia-eskaerak edo horien galerak gehiegizkoak izatea saihestuz, energia-sorgailuen beharra optimizatuz eta ahalik eta CO2 inpaktu txikiena bilatuz.

 

Atal teknikoenean, eraikinek teknologiarik berrienak izango dituzte lorategi-estalkiei dagokienez. Teknologia horiek eraikinari laguntzeko sistema multifuntzional bihurtuko dira, euri-uren bilketa, iragaztea eta banaketa integratuz, optimizatzeko eta kontsumo baxuko sistemen bidez landare-elementuen ureztatuz edo eraikinaren barruko tenperaturen aldakortasuna murriztuz, eraginkortasuna eta energia-jarduna hobetuz. Gainera, argiztapenaren optimizazioa bilatzen du proiektuak, eguzki-argiaren diseinu eta erabilera naturalaren eraginkortasunaren bidez, eta "eraikuntza-ekosistema" ez gainkargatzeko hainbat soluzioren erabileraren onura ere izango du.

 

Gaur Biasterin egin den proiektuaren aurkezpen-ekitaldian Imanol Pradales lehendakaria izan da buru, eta bertan parte hartu dute Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko zuzendariak eta José Manuel Carvalho Araújo arkitektura-estudioaren sortzaileak. Era berean, Ramiro González Arabako diputatu nagusia, Maider Etxebarria Gasteizko alkatea, Raúl García Biasteriko alkatea, Amaia Barredo Elikadura, Landa Garapen, Nekazaritza eta Arrantzako sailburua, Noemí Aguirre Nekazaritzako foru diputatua, Vicente Atxa Mondragon Unibertsitateko Errektorea, Txema Elvira Guardia-Arabako Errioxako Kuadrillako presidentea eta Elisa Ucar EDA Drinks & Wine Campus zuzendaria izan dira.

 

CALVALHO ARAÚJO

Bragan (Portugal) eta Sao Paulon (Brasil) du egoitza Carvalho Araújo estudioak. José Manuel Carvalho Araújok sortu zuen 1996an, eta arkitekturara, sormen-zuzendaritzara eta diseinura hurbiltzeko hainbat moduren inguruan bilatu eta hausnartzen du, diseinuaren praktika begirada estrategikoagoarekin uztartzeko helburuarekin. Bere proiektuek formaren dotoretasuna, kalitatea eta jarrera soil, arrazional eta poetikoa dituzte ezaugarri, proportzioak eta materialak ahalik eta gehien errespetatzen dituztenak. Arduradunen ustez, diseinua ez da exhibizionismorako arrazoia, ekintza arrazional eta poetikoa baizik.

 

Arkitekturan zein diseinuan, erabilera dinamikoak eta ingurunearekiko interakzioa baloratzen dituzte. Estudioak diziplina anitzeko talde bat du, arkitektoek eta produktu diseinatzaileek, komunikaziokoek eta irudikoek osatua, soluzio integralak aurkezteko asmoz. Carvalho Araújok proiektu ugari ditu finkatuta, ez bakarrik Portugalen, baita Europako beste herrialde batzuetan ere, Brasilen, Amerikako Estatu Batuetan edo Afrikan. Bere proiektu esanguratsuenen artean, Passos de Silguerosen (Portugal) dagoen De Lemos jatetxea (2012) nabarmentzen da.

 

EDA Drinks & Wine Campus

EDA Drinks & Wine Campus Basque Culinary Centerrek garatutako proiektua da, Eusko Jaurlaritzak eta Arabako Foru Aldundiak sustatua eta non Gasteizko Udalak parte hartu duen. Helburu hauek izango ditu: garapen ekonomiko eta sozial jasangarria sustatzea, edarien eta ardoaren bidez, eta, horretarako, talentua erakartzea, prestakuntza espezializatua eskaintzea Basque Culinary Centerrekin batera – Mondragon Unibertsitateko Gastronomia Zientzien Fakultatea –, ekintzailetza eta berrikuntza sustatzea, eta ezagutza sektorera transferitzera bideratutako ikerketa-ildoak garatzea, nazioarteko proiekzioarekin, ikuspegi integral batekin eta bikaintasunetik abiatuta.

 

EDA Drinks & Wine Campusek proiektu aitzindaria osatuko du nazioartean, ikuspegi ireki batetik. Gasteizko eta Biasteriko egoitzetatik, baita Basque Culinary Centerren Donostiako egoitza nagusitik ere, ardoaren eta edarien sektorea eraldatzen lagunduko du, berrikuntzaren nazioarteko erreferente bihurtuz eta enpresei osagai bereizgarri bat emanez, lehengaitik, produktuen eta zerbitzuen elaboraziotik eta diseinutik, kudeaketatik, merkaturatzetik, negozioen diseinutik eta abarretatik, kalitate, jasangarritasun eta osasun printzipioen arabera, ikuspegi global batekin eta garapen ekonomiko eta soziala sortuz.